ภาษาอิสาน เป็นภาษาท้องถิ่น ที่พูดแล้วมีเอกลักษณ์ มีวิถีชีวิตความเป็นอยู่ สืบเล่าเรื่องราวจากอดีต มาจนถึงปัจจุบัน ภาษาอิสานมักใช้กันแพร่หลายทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ของประเทศไทย บางคำมักจะคล้ายกับภาษาลาว บางครั้งพูดภาษาอิสานแทบแยกไม่ออกว่า เป็นคนไทยหรือคนลาว เพราะภาษาที่คล้ายกันมาก แต่สำเนียงจะแตกต่างกันเล็กน้อยในแต่ละจังหวัด วันนี้ทางเรามีคำศัพท์ภาษาอิสานมาให้เรียนรู้กัน เว้าอิสานแล้วน่าฮักเด้อจ้า
คำศัพท์ภาษาอิสาน
| ภาษาอิสาน | ความหมาย |
|---|---|
| กินข้าวงาย | กินข้าวเช้า |
| กินข้าวแล้วไป๋ | กินข้าวหรือยัง |
| กินข้าวแลง | กินข้าวตอนเย็น |
| กะซ่างมันเถาะ | ชั่งมันเถอะ |
| กะหย่า | ก็ช่าง, ช่างมันเถอะ , ชั่งมัน |
| กะเดี้ยกะด้อ | อะไรขนาดนั้น , อะไรจะขนาดนั้น , มากเกินไป |
| กะแล้วเเต่ | ก็ช่าง |
| กกไม้ | ต้นไม้ |
| กระติบข้าว | ก่องใส่ข้าวเหนียวสุก |
| กลืนลึด | กลืนโดยไม่เคี้ยว |
| กะจังวานั่นแหล่ว | ก็นั่นนะสินะ |
| กะเป็นตายหน่ายเนาะ | น่าเบื่อหน่าย |
| เกิบ | รองเท้า |
| เกือกตม | เกือกขี้โคลน |
| กะปอม | กิ้งก่า |
| กลางเว็น | กลางวัน |
| ขี้ตั๋ว | โกหก |
| ขี้เกี้ยม | จิ้งจก |
| ขี้โก๊ะ | จิ้งเหลน, จิ๊กโก๋ |
| ข่อยฮักเจ้า | ฉันรักเธอ |
| ข่อย | ฉัน , ผม , ดิฉัน , กระผม |
| ของมัก | ของชอบ |
| ของข่อย | ของฉัน , ของผม |
| แข่ว | ฟัน |
| ยิ่งแข้ว | เปิดปากให้เห็นฟัน |
| ขาโต้ย | หน้าขา ,ขาอ่อน, ขาขาว |
| ข้างก่ำ | ข้าวเหนียวดำ |
| ข้าวดอ | ข้าวสายพันธ์หนึ่ง อายุการเก็บเกี่ยวที่เร็วกว่าข้าวเหนียว |
| ขี้กะตู่ , ตั๊กกะตู่ | คางคก |
| ขี้กะตืก | พยาธิ |
| ขี้กะยือ | โรคหอบหืด |
| ขี้โก๋ | จิ้งเหลน |
| ขิว | หมั่นใส่ , ไม่ชอบขี้หน้า , เหม็นขิว |
| ขี้เข็บ | ตะขาบ |
| ขี้กะเทิก | เสมหะ , เสะลด |
| ขี้ฮ่าย | น่าเกลียด ใช้กับรูปร่างหน้าตา |
| ข่อยบ่ฮู้ | ฉันไม่รู้ |
| ข่อยบ่ฮู้เรื่องนำเด้อ | ฉันไม่รู้เรื่องด้วยนะ |
| ขาโขง | ขางอ,ขาโค้ง |
| ขี้คร้าน | ขี้เกียจ |
| คึดฮอด | คิดถึง |
| คักอีหลี | สะใจ ,แน่มาก |
| เคียดแล้ว | โกรธแล้วนะ |
| คักแท้ดอก | สุดยอดจริงๆ |
| คึดหลาย | คิดมาก |
| คีงฮ้อน | ตัวร้อน, อาการเหมือนจะมีไข้ |
| งัว | วัว,โค |
| งามโพดงามเหลือ, งามแท้งามว่า | สวยจริงๆ ไม่รู้จะบรรยายความสวยอย่างไรดี |
| งึดหลาย | ประหลาดใจมาก น่าทึ่งมาก |
| ใจออก | ท้อถอย, ถอดใจ |
| จังได๋ | อย่างไร, แบบไหน |
| เจ็บคีง | เจ็บตัว |
| จักหน่อย | เล็กน้อย |
| โจก | แก้วใส่น้ำดื่ม |
| จักอิหยัง | ไม่รู้อะไร ,ไม่เข้าใจ |
| จือบ่ | จำไหม |
| จอกหลอก แจกแหลก | เล็กๆ น้อยๆ |
| จักแล่ว | ไม่รู้ |
| จังซี่ | แบบนี้ |
| จั่งสั่นแหละ | แบบนั้นแหละ |
| เจ้านิแม่ะ | แหม เธอก็ |
| แซ่บ | อร่อย |
| แซ่บบ่ | อร่อยไหม |
| เชื่อบ่ | เชื่อไหม |
| เชื่ออิหลี | เชื่อจริงๆ |
| โดนแท้ | นานจัง |
| เด้อ | นะ |
| ดาก | ก้น ตูด |
| ตาฮัก,ตาแพง | น่ารัก น่าเอ็ดดู |
| ตะเว็น | พระอาทิตย์ |
| ตายแก่แด่ | ตายแบบเขียดขาตรงสองข้าง |
| ถิ่ม | ทิ้ง |
| ถืกถิ่ม | ถูกทิ้ง ,คนโดนทิ้ง |
| เถียงนา | กระท่อม |
| มัก | ชอบ |
| มักหลาย,มักแฮง | ชอบมากๆ |
| มักอ้าย | ชอบพี่, ชอบคุณ |
| แม่นแท้ | จริงแท้แน่นอน, ต้องเป็นอย่างนั้นแน่นอน |
| แม่นอิหลี | มันใช่จริงๆ |
| แม่นติ | จริงเหรอ ,ใช่จริงหรอ |
| ม่วนแท้ | สนุกจัง ,สนุกจริงๆ |
| บักมี่ | ขนุน |
| มิดซีลี | เงียบสนิท,ไม่มีการตอบรับ |
| บักกอกใส่หัวนิ ,บักกอกนิ | ลูกมะเหงก |
| บ่งึด | ไม่ง้อ,ไม่สนใจ |
| บ่จักอึด | มีเยอะมาก |
| บ่ย้านดอก | ไม่กลัวหรอก |
| บัดทีนี้ | คราวนี้ |
| เบิดแล้ว | หมด ออกเสียงสูง |
| เบิ่ง | ดู ,มองดู |
| บักหำ | ใช้เรียกเด็กผูชาย,ลูกผู้ชาย |
| บักอึ | ฟักทอง |
| บักปอป | เป็นคำด่า เช่น ปอบ หรือ ผีปอบ |
| ปึก | โง่ ,ไม่ฉลาด |
| ปลากะเดิด | ปลากระดี่ |
| ปลาโด | ปลาชะโด |
| ปลาแดก | ปลาร้า |
| ไปบ่ | ไปไหม |
| ไปนำ | ไปด้วย |
| ไปทางพุ่น | ไปทางโน้น |
| ไปแหม๋ | ไปชิ |
| โพดเหลือ, โพดพอ | เหลือเกิน ,เกินไป |
| พอไคแหน่ | ก็ยังชั่ว, ดีกว่าเดิม ,ค่อนข้างพอใจ |
| พิพักพิพ่วน | อาการกระอักกระอ่วน |
| ฟ้าวไป | รีบไป |
| ฟ้าวมา | รีบมา |
| ฟ้าว | รีบ |
| ผักอีตู่ | ใบแมงลัก |
| เผิ่ง | ผึ้ง |
| นำแหน่ | ขอด้วย, ขอจอยบ้าง |
| น้ำกิน | น้ำดื่ม |
| น่าฮัก | น่ารัก |
| ย่าน | กลัว |
| ย่างกายไป | เดินผ่านไป |
| ยังบ่จำ | ยังไม่จำ |
| ลังเทื่อ | บางครั้ง |
| ลืมคักลืมแน่ | ลืมจริงๆ |
| ลืมคราว | ลืมสักครู่ |
| เสี่ยว | เพื่อน ,เพื่อนรัก |
| พ่อเสี่ยว | มิตรสหายหรือเพื่อนของพ่อ |
| แม่เสี่ยว | มิตรสหายหรือเพื่อนของแม่ |
| ส่ง | กางเกง |
| สาด | เสื้อปู |
| สวดลวด | ตะกละ |
| สาวซ่ำน้อย, ผู้สาวซ่ำน้อย | สาววัยรุ่น |
| เว้า | พูด |
| เว้าพื้น | นินทาลับหลัง |
| เว้าบ่ดี | พูดไม่ดีด้วย |
| เว่าหลายยายห่าง | พูดพร่ำเพรื่อ, พูดมาก |
| ว่าแล้วตั๋ว | ใช่แล้วสิ ,ว่าแล้วเชี่ยว |
| เหว้าดุ ,เหว้าบ่หยุด | พูดมาก , พูดไม่หยุดสักที |
| แหล่ | สีเขียว ,อิแหล่ คือผิวคล้ำจนเขียว |
| หน่าลา | อาการเสียหน้า |
| หมานๆเด้อ | ขอให้โชคดี, ให้ได้เยอะๆ ,โชคดี,ร่ำรวย |
| อีเกิ้ง | ดวงจันทร์ |
| อิหล่า, อิคำ | ลูกสาวคนเล็ก, ใช้เรียกผู้หญิง, ความเอ็นดู |
| อีหลี | จริงๆ |
| อยากหัว ,อยากหัวเดะเนาะ | น่าหัวเราะ |
| ออนซอนเด๊ | น่ารัก, น่าทะนุถนอม,ปลื้มปริ่ม,รู้สึกประทับใจ |
| อีเกีย ,อีเจีย | ค้างคาว |
| อีหวึ่ง | หญิงสาวที่ขี้เหร่ |
| อิเหี้ยน | ผู้หญิงที่ไม่สูงเตี้ย |
| อีหยังเก๊า | อะไรนะ |
| เอ็กเวียกเอ็ดงานอยู่ | ทำงานอยู่ |
| เฮ็ดงาน | ทำงาน |
| เฮา | เรา |
| เฮือน | บ้าน |
| ฮาก, ฮากแตกฮากแตน | อาเจียน ,อาเจียนอย่างมาก |
| ฮ่วย | คำอุทานเมื่อทำอะไรผิด ,สงสัยหรือไม่พอใจ |
| ฮ้อนแดด | แดดร้อนมาก |
| เฮียนฮู้ | เรียนรู้ |
| ฮักกัน | รักกัน |
| ฮักแพง | รักใคร่, รักอย่างหวงแหน |
| ฮักอิหลี | รักจริงๆ |
| เฮ็ดไปเรื่อย | ทำไปเรื่อยๆ |
| เฮ็ดไปทั่วทีบ | ทำมั่วๆ |
| เฮ็ดอยู่เรื่อย | ทำประจำ |
| ฮ้องไห้ | ร้องไห้ |
| เฮ็ดหยัง,เฮ็ดหยังอยู่ | ทำอะไร ,ทำอะไรอยู่ |
20 ตัวอย่างบทสนทนาภาษาอิสาน
- อิพ่อ อิแม่ เฮ็ดหยังอยู่น้อ แปลว่า พ่อกับแม่ทำอะไรอยู่นะ
- เป็นจั่งได๋ สบายดีบ่อ แปลว่า เป็นไงบ้าง สบายดีไหม
- แล้วพ้อกันใหม่เด้อ แปลว่า แล้วเจอกันใหม่นะจ๊ะ
- ยากฮู่เด้ มีไผ่คิดถึงเฮาบ่น้อ แปลว่า อยากรุ้จัง มีใครคิดถึงเราไหมน้า
- ข่อยละอุกอังเอ้า แปลว่า รู้สึกกลุ้มใจ คับแค้นใจ มีเรื่องให้คิดเรื่องที่เครียด
- กินเข่าแหล่วบ่ แปลว่า กินข้าวหรือยัง
- อิหล่าน้อยคือเป็นตาฮักแท้ แปลว่า สาวน้อยทำไมน่ารักจัง
- กะแล้วแต่เด้อ แปลว่า ก็ช่าง ไม่สนใจแล้วแต่คุณเลย
- เจ้าพักอยู่ใส แปลว่า คุณอาศัยอยู่ที่ไหน
- เฮ็ดคือจังเบิดใจนิแหละ แปลว่า ทำเหมือนหมดหัวใจ
- โอ้ยปวดแข้วเด้เนาะ แปลว่า ปวดฟันมากเลย
- เอื้อยๆเจ้าคืองามแท้ แปลว่า พี่สาวๆ ทำไมสวยจัง
- ข่อยชิไปเบิ่งหมอลำเมื้อแลง ไผชิไปนำให้ฟ้าวแต่งโตเด้อ แปลว่า ฉันจะไปดูหมอลำตอนเย็น ใครจะไปด้วยให้รีบแต่งตัวรอเลยนะ
- มื้อนี้เป็นจั่งได๋ เฮ็ดงานเมื่อยบ่ แปลว่า วันนี้เป็นอย่างไรบ้าง ทำงานเหนื่อยไหม
- อยากกินตำหมากหุ่งเผ็ดๆคือสิส่วงเนาะ แปลว่า อยากกินส้มตำเผ็ดๆคงจะรู้สึกสดชื่น รู้สึกโล่งนะ
- บ่เป็นหยังดอก แปลว่า ไม่เปนไรหรอก
- มื้อแลงชิไปหาเลาะทางได๋หนอ แปลว่า ตอนเย็นจะไปเตร็ดเตร่ไปเรื่อยที่ไหนหรอ
- ข่อยละซังคนขี้ตั๋ว แปลว่า ฉันไม่ชอบคนโกหก
- เจ้านี่แม่ะ แปลว่า แหม เธอก็
- เจ้ากะเฮ็ดไปทั่วทีบ ทั่วแดน แปลว่า คุณทำงานแบบทำมั่วๆ
